„Úti á bílastæði hitti hann Elvis Presley, Ronald Reagan og fleiri“

Það er til dæmis til saga af gömlum bílamálara. Tímunum saman andaði hann að sér alls kyns eiturefni, auðvitað grímulaus við vinnu. Eftir marga tíma fór hann kannski út og á bílastæðinu hitti hann Elvis Presley, Ronald Reagan og fleiri sem hann sagðist hafa spjallað við,“ 

segir Ágúst Andri og félagarnir skella allir uppúr. 

Söguna segja þeir lýsandi fyrir ástandið sem gat orðið á mönnum þegar starfsmenn bílaverkstæða unnu við allt aðrar aðstæður en nú tíðkast.

Í helgarviðtali Atvinnulífsins heyrum við söguna á bakvið Réttingaverkstæðið á Smiðjuvegi í Kópavogi, en það var stofnað árið 1975.

Lungnavesen og gamlar sleggjur

Stofnendur Réttingaþjónustunnar voru Ari Ólafsson og Fritz Bjarnason. Þeir voru æskufélagar frá Skagaströnd.

„Á þessum tíma notuðu menn bara logsuðutæki, hamra og gamlar sleggjur,“ segir Ágúst Andri, sem alltaf er kallaður Andri.

Réttingaþjónustuna ráku Ari og Fritz frá 1975 til 2017. „Þeir voru rómaðir fyrir vönduð vinnubrögð og vandvirkni,“ segir Árni.

Að sögn félaganna fór fagið mikið að breytast til batnaðar uppúr 1985-1990.

„Þá fer að koma klefahlífðarbúnaður, reglur og staðlar sem við vinnum eftir,“ segir Árni og Andri bætir við: „Menn eru með heyrnatól og hnépúða og fleira sem ekki var til áður.“

„Öll áhöld eru líka orðin miklu betri,“ segir Árni og útskýrir hvernig lakk er fljótara að þorna, efnin skilvirkari, lampar til staðar og fleira. Þá hafi rafmagns og loftverkfærin breytt miklu. Hávaðinn er miklu minni og loftræstikerfin voru mikil bylting.

En á þessum tíma voru menn óvarnir fyrir öllu og kannski með. sígarettuna í kjaftinum líka. Enduðu með lungnavesen og taugakippi þegar þeir voru orðnir gamlir því miðtaugakerfið varð bara ónýtt,“ 

segir Eiríkur.

Bíladellukarlar af guðs náð

Andri, Eiríkur og Árni viðurkenna að þeir séu allir miklir bíladellukarlar. 

Andri er úr Landeyjum. Hann fór í Iðnskólann um 1990 þar sem hann lærði bílasmíði og vinnu við réttingar rútubygginga og plastviðgerðir. Andri starfaði síðan sjálfstætt við plastviðgerðir í 14 ár.

Eiríkur er bíladellukarl úr Garðabænum. Á sínum tíma þekkti hann aðeins til þeirra sem ráku réttingaverkstæðið sem hann byrjaði á en í faginu hefur hann starfað í 30 ár.

Árni er úr Vogunum og byrjaði fyrst í múrverki með pabba sínum. En var bíladellukarl að upplagi. .„Einn daginn labbaði ég bara inn á sprautuverkstæði og sótti um vinnu,“ segir Árni um fyrsta starfið en þar var hann í 11 ár. 

Um tíma hætti hann í faginu og vann við pípulagnir. Á seinni árum fór Árni í gegnum raunfærnimat hjá Iðunni og síðan í Meistaraskólann og er því með meistararéttindi í bæði bifreiðasmíði og bílamálun.

„Við fréttum af því að Ari og Fritz vildu hætta því þeir voru að komast á aldur. Þá fórum við að tala saman og enduðum með að kaupa saman þrír árið 2017,“ segir Árni.

Allir þekktu þeir þegar Ara og Fritz. Andri hafði lengi séð um að plasta fyrir þá. Þá störfuðu Árni og saman um langt skeið á málningarverkstæðinu sem þjónustaði Réttingaþjónustuna

Við litum á þetta sem tækifæri. Erum sprautari, réttari og plastari og vissum að saman gætum við hætt að útvista verkefnum og bjóða þess í stað upp á alla þjónustu á einum stað," 

segir Andri.

Berbrjósta konur

Talið berst að ásýnd og ímynd verkstæða og verkstæðiskarla. Sem margir sjá fyrir sér að séu svartir upp fyrir haus af olíu og skít, með berbrjósta konur á dagatölum upp um alla veggi.

En það voru ekki við sem vorum að kaupa þessi dagatöl. Þetta voru framleiðendur og söluaðilar sem dreifðu þessum plakötum á verkstæðin og síðan voru það bara verkstæðiskarlarnir sem hengdu þau upp,“ 

segir Eiríkur.

„Já en síðan voru karlarnir sjálfir ekkert að horfa á þessar myndir. Þeir fóru bara inn á kaffistofu og töluðu um bíla,“ segir Árni og hlær.

„Við tókum þetta strax niður, tíðarandinn er allt annar í dag og þetta á bara ekki við“ segir Andri.

Í bíómyndum og sjónvarpi má sjá að ímyndin um berbrjósta konur á dagatölum er viðloðandi eins og einhvers konar alþjóðleg vinnustaðamenning.

„Þetta er nú bara rannsóknarefni fyrir mannfræðinga að stúdera,“ segir Andri.

Já þetta er allt saman farið í dag. Nema kannski hjá slökkviliðinu, þar er verið að mynda karlana bera að ofan á svona dagatöl,“ 

segir Árni.

Þannig að kannski hefur tíðarandinn breyst þannig að berbrjósta konur eru horfnar af dagatölum en hálfnaktir karlmenn hafa tekið við?

„Já ætli það ekki,“ svarar Andri en bætir við: „En það verður seint hægt að sjá það á þessu verkstæði að við verðum með bera karla á dagatölum upp á vegg.“

„Nei uss og svei,“ segja Árni og Eiríkur og ættu nú ekki annað eftir.

„Hvíta gullið“ og túristar

Covid hefur haft samdráttaráhrif á verkstæðisgeirann. Færri eru á ferðinni sem aftur þýðir færri tjón.

Eins hefur veðrið verið gott.

„Snjókoma er í okkar bransa kölluð hvíta gullið. Því við viljum bara snjó og hálku,“ segir Árni og segir nánast mega segja að verkstæði eins og þeirra „lifi á óförum annarra.“ Það er þó ekki illa meint.

„Bankahrunið kom hins vegar ekkert illa við verkstæðin,“ segir Andri. „Menn voru þá að nota gömlu bílana lengur og láta gera við. Enda hækkuðu nýju bílarnir svo mikið í verði.“

Mikill missir var hins vegar af túristunum. Með þeim voru tjónin margfalt fleiri.

„Þeir kunna auðvitað ekkert á aðstæður. Hvorki malarvegi né hálku,“ segir Árni og bætir því við að oft sé sérstaklega talað um Asíubúa í þessum efnum.

Mörg túristatjónin eru líka nokkuð skrautleg.

Frægust eru tjónin eftir Norðurljósin. Þá stoppa menn til að skoða Norðurljósin og fara hreinlega upp á þak á bílunum og standa þar. Sem þýðir auðvitað að þeir skilja eftir dæld á þakinu!“ 

segja félagarnir og hrista hausinn yfir vitleysunni.

Bílarnir breyta faginu

Þá segja félagarnir margt hafa breyst í gegnum tíðina því bílar hafa breyst svo mikið. Nú þurfi mikið að tölvulesa og mun meira plast og ál er notað í dag í staðinn fyrir stál áður.

En er plastið ekki á útleið af umhverfissjónarmiðum?

„Það er kannski frekar að maður sjái fyrir sér meiri endurnýtingu á plasti,“ segir Andri en allir segjast þeir ekki sjá fyrir sér að minna verði notað af plasti í náinni framtíð.

Að farga minna er hins vegar góð þróun.

Einn stuðari er á við þúsund Bónuspoka,“ 

segir Árni.

Aðspurðir um það hvort tölvuvæðing bílanna hafi mikið breytt störfunum þeirra, segja þeir það kannski frekar eiga við á verkstæðum þar sem meira þarf að gera við rafmagn.

„En vissulega þarf oft að tölvulesa því það er svo mikill búnaður tölvuvæddur í dag. Skynjara, ljós, myndavélar, akreinavarar og svo framvegis,“ segir Andri.

„Þróunin gengur öll út á aukið öryggi og þess vegna hafa stórir framleiðendur eins og Volvo tilkynnt að eftir einhver ár eða áratugi ætli þeir hreinlega að ábyrgjast að enginn deyi í bíl frá þeim,“ segir Árni.

„Konan bakkaði á“

En hvað með konur og bíla. Er það mýta að konur kunni ekkert á bíla?

„Já,“ svara félagarnir samróma og segja hið rétta vera að margar konur viti heilmargt um bíla.

Stundum koma karlarnir hingað og segja að konan hafi bakkað á. Þá spyrjum við bara „Ertu viss?“ Því auðvitað föttum við oft að það voru bara þeir sjálfir sem bökkuðu á“ 

segir Árni og félagarnir hlæja.

Þá segja þeir konur oft vera erfiðustu viðskiptavinina. Það sé þó sagt konum til hróss.

„Því þær vita upp á hár hvað þær vilja og eru nákvæmar,“ svarar Árni.

Skrautleg verkefni

Oft dúkka upp skrautleg verkefni.

„Við sprautuðum til dæmis líkkistu bleika fyrir stuttu. Það var hinsta ósk hinnar látnu og aðstandendur vildu verða við því,“ segir Árni og bætir líka við: 

„Síðan var nokkuð um það eftir bankahrun að menn fóru á verkstæðin og báðu þau um að mála og sprauta peningaskápa.“

Þeir segja það að fara í rekstur feli í sér mikinn og góðan lærdóm. Auðvitað hafi því fylgt smá stress þegar ákvörðunin var tekin en þeir sjái ekki eftir því í dag. Þá hafi það líka skipt miklu að þeir þekktu til stofnenda og vissu að orðspor verkstæðisins var mjög gott.

Í dag er unnið frá klukkan 8-17 og vinnutíminn mun fjölskylduvænni en áður var. „Þá var unnið kvöld og helgar. Annað var undantekning,“ segir Eiríkur.

Þá segja þeir samstarfið sem eigendur og vinnufélagar ganga vel. „Við látum það ganga og ræðum málin ef eitthvað er,“ segir Árni og Eiríkur bætir við: „Og ef tveir eru sammála en sá þriðji ekki, ræður meirihlutinn.“

En munið þið eftir einhverjum fleiri skemmtilegum sögum af verkefnum hjá ykkur?

Já ég man til dæmis eftir bónda að austan sem hafði samband og vildi að við myndum mála hrútinn hans í fánalitunum. Eflaust hefur hann horft of mikið á Dalalíf en við alla vega réðumst bara í þetta og það skemmtilega var að um vorið kom allt tví- og þrílembt undan hrútnum!“ 

segir Andri.

Félagarnir skella upp úr við upprifjunina en segja við blaðamann að ekkert verði upp um það gefið í viðtalinu, hvernig þeir fóru að því að mála lifandi hrútinn.

Gamla myndin