Þurfum að breyta stjórnun og skipu­lagi til að halda í rétta starfs­fólkið

Mannauðsdagurinn verður haldinn hátíðlega í Hörpu næstkomandi föstudag og í ár heldur félagið upp á tíu ára afmæli ráðstefnunnar, en hún hefur verið haldin frá árinu 2011 að undanskildu árinu 2020 vegna Covid. Af því tilefni fjallar Atvinnulífið í dag og á morgun um helstu áskoranir og þróun mannauðsmála á Íslandi.

„Vinnan er það sem við gerum, ekki þar sem við erum“

Það sem Sigrúnu finnst afar jákvæð þróun síðastliðin ár er að í dag skiptir velferð og líðan starfsfólks öllu máli.

Bæði líkamlega og andlega.

Þá segir hún algengt í dag að allir starfsmenn séu þátttakendur í stefnumótun fyrirtækja og ýmsum ákvörðunum.

Stjórnskipulagið sé orðið flatara, sem geri störfin áhugaverðari og auki á helgun starfsmanna.

„Það er líka gaman að sjá hvernig verið er að endurhanna störf og starfsumhverfi á mörgum vinnustöðum í takt við breyttar væntingar og kröfur fólks. Vinnutími er almennt orðinn mun sveigjanlegri og fjölskylduvænni, enda er krafa fólks um sveigjanlegan vinnutíma að verða æ meiri.“

Í þeim málum segir Sigrún fólk almennt vera orðið meðvitaðra um það hvernig nýta má vinnutímann betur samhliða styttingu vinnudagsins og aukins sveigjanleika í starfi.

Frammistöðustjórnun og frammistöðumat er líka að breytast.

Stjórnendur eru í æ meira mæli farnir að meta framleiðni og afköst starfsfólks umfram það hversu margar klukkustundir voru unnar, eða hvar þær voru unnar. 

Enda er vinnan það sem við gerum, ekki þar sem við erum.“ 

Menntakerfið: Unga fólkið að velja sér nýjar leiðir

Sigrún segir það stóra áskorun fyrir íslenskt atvinnulíf að vöntun á vinnuafli blasi við. 

Í því samhengi eru menntamálin Sigrúnu hugleikin:

„Það er áhyggjuefni að fyrirtæki eru mörg hver í vandræðum með að fá til sín rétt menntað fólk, til dæmis í iðn- og tæknigeiranum.“

Hins vegar þurfi vinnustaðir líka að átta sig á því að ungt fólk í dag er farið að sækja sér menntun eftir mun fjölbreyttari leiðum en aðeins í gegnum skólana.

Þess vegna þurfa fyrirtækin að endurskoða aðeins hvernig þau meta þekkingu umsækjenda. 

Ungt tæknifólk er oft sjálfmenntað og ekki síður hæft en langskólagengnir. 

Prófgráðan þarf ekki alltaf að segja allt. 

Það hvernig fólk menntar sig er að breytast svo mikið.“

Sigrún segir mörg fyrirtæki hafa farið þá leið að fjárfesta sjálf í starfsfólki með því að gera þeim kleift að fara í nám á vinnutíma til að öðlast aukna færni og réttindi. En eins sé farið að styðjast meira við raunfærnimat þar sem hæfni, þekking og starfsreynsla er metin.

„Hvað skólana varðar þá hafa komið upp tímabil þar sem færri nemendur komast að en vilja sem er bagalegt því atvinnulífið þarf á þessu fólki að halda og á erfitt með að bíða.“

Starfsfólk af erlendum uppruna: Erum of þröngsýn

Samkvæmt tölum Samtaka atvinnulífsins mun íslenskur vinnumarkaður þurfa að flytja inn 12 þúsund starfsmenn á næstu fjórum árum.

Sigrún segir það þó miður að vinnuveitendur eru ekki nógu oft að gefa þessum hópi tækifæri.

Starfsfólk af erlendum uppruna getur verið góður kostur fyrir fyrirtækin en það hefur því miður ekki allt fengið störf við hæfi. 

Því hefur verið kastað fram að við Íslendingar séum aðeins of þröngsýn og íhaldsöm og ekki alveg tilbúin fyrir fjölbreytileikann sem fylgir breyttu samfélagi. 

Við þyrftum að skoða það aðeins betur niður í kjölinn hvort við gætum ekki gert aðeins betur og einnig hvort tungumálið þurfi að skipta öllu máli í jafn mörgum störfum og það virðist skipta í dag.“

Að mati Sigrúnar gæti góð lausn falist í því að heimila víðar íslenskunám á vinnutíma því það sé leið til að fjárfesta í góðu starfsfólki.

Að sögn Sigrúnar hefur Mannauður aðeins beitt sér fyrir því að fólki af erlendum uppruna séu gefin greiðari tækifæri.

Hún nefnir sérstaklega samvinnuverkefni sem félagið tók þátt í með Rauða krossinum.

„Þá vann félagsfólk Mannauðs í því að aðstoða flóttafólk við gerð starfsferilsskráa og við atvinnuleit. Þetta litla verkefni gaf okkur mannauðsfólki smá innsýn inn í aðstæður þessa fólks og hugmyndir um hvað má gera betur.“

Sigrún segir breytt landslag auðvitað kalla á nýjar áskoranir til að leysa. Aukinn fjölbreytileiki sé með tilkomu fólks erlendis frá en eins séu nýjar kynslóðir að koma inn á vinnumarkaðinn með breyttum væntingum, kröfum og viðhorfi til vinnunnar og lífsins almennt.

„Til að mæta þessum nýju kröfum og áskorunum og laða að og halda í rétta starfsfólkið þurfa stjórnendur fyrirtækja heilmiklu að breyta í skipulagi og stjórnun. Sem betur fer eru nú flestir stjórnendur meðvitaðir um það og sjá að það er vænlegra heldur en að reyna að streitast á móti þessari þróun.“

Fjörugur föstudagur framundan

Sigrún segir gífurlega stemningu fyrir tíu ára afmælisráðstefnu Mannauðs því aldrei hafi selst jafn margir aðgöngumiðar á ráðstefnuna og í ár. Dagskráin samanstendur af fyrirlesurum erlendis frá og hérlendis en Sigrún segir félagið líka hafa tekið stakkaskiptum síðustu tíu árin.

Til dæmis hafi félagsfólki fjölgað úr 90 í 660 manns.

„Hópurinn í félaginu er orðinn fjölbreyttari, bæði hvað varðar aldur og uppruna,“ segir Sigrún en bætir við:

„Kynjahlutfall á meðal félagsfólks er þannig að 16% félagsfólks eru karlar og 84% konur. Hlutfallið hefur verið með þessum hætti um nokkuð skeið. Það væri atvinnulífinu vafalaust til framdráttar að hafa fjölbreyttari hóp innan raða mannauðsfólks.“

Sigrún segir mannauðsmálin vera ,,þrususpennandi“ málaflokk sem ætti að höfða til margra. Hún er sérstaklega stolt af því hversu fast mannauðstjórar stigu í fæturnar þegar heimsfaraldur geisaði og verulega reyndi á.

„Í Covid bretti mannauðsfólkið rækilega upp ermarnar og tók á málum af fagmennsku og festu og sýndi hvað í þeim bjó. Í mjög mörgum tilvikum var mannauðsfólk í lykilhlutverki við að halda starfsemi vinnustaða gangandi og með sem minnstum hnökrum, m.a. með skipulagi hólfaskiptinga, sóttvarna, halda uppi samskiptum, samkennd og stemmingu. Það var ekki komið að tómum kofanum hjá mannauðsfólki þar.“

Almennt segir Sigrún mannauðsmál líka orðin miklu þekktari og sýnilegri í dag, í þjóðfélaginu, gagnvart starfsfólki og fyrir stjórnendur.

„Þar af leiðandi er meiri virðing borin fyrir störfum mannauðsfólks. Enda algengar í dag að mannauðssérfræðingar komi að ákvörðunum mikilvægra verkefna innan vinnustaða og einnig sem snerta alþjóð.“

Hér má sjá viðtal við Ásdísi Eir Símonardóttur formann Mannauðs frá því í vor þar sem rætt var sérstaklega um Stóru uppsögnina.