Foss­vogs­brúin „fyrst og fremst sam­göngu­mann­virki, ekki úti­vistar­svæði“

Vegagerðin segir engin mistök í hönnun Fossvogsbrúarinnar. Fram kom í frétt á vef Vísis í gær að byggingarverkfræðingur teldi galla í hönnuninni. Að gangandi ættu að vera vestan megin brúarinnar í stað hjólandi. Svo þeir gætu notið sólarlagsins og útsýnisins á brúnni. Í vinningstillögu EFLU um brúna er gert ráð fyrir að gangandi séu austan megin, hjólandi vestan megin og á milli þeirra sé Borgarlína.

„Hönnun og fyrirkomulag umferðar á Fossvogsbrú er vel ígrundað og tekur mið af þörfum og upplifun allra sem munu eiga leið um hana, hvort sem er gangandi, hjólandi eða með Borgarlínunni. Um er að ræða lykilatriði í vinningstillögunni Öldu í hönnunarsamkeppni sem haldin var um brú yfir Fossvog. Á fyrstu hönnunarstigum var tekið til skoðunar að hafa göngustíg vestan á brúnni og að vel athuguðu máli varð sú hönnun sem unnið er með fyrir valinu,“ segir í tilkynningu frá Vegagerðinni sem birt var á vef þeirra í gær.

Þar kemur einnig fram að brúin sé hluti af uppbyggingu Borgarlínunnar en að hún muni einnig nýtast vel virkum ferðamátum, það er gangandi og hjólandi vegfarendum. Samkvæmt umferðartölum og umferðarspá sé stærstur hluti gangandi við báða brúarenda austan brúarinnar og æskilegt er að gera þeim kleift að komast leiðar sinnar án þess að þurfa að þvera sérrými Borgarlínunnar.

„Þar spilar umferðaröryggi einnig stórt hlutverk,“ segir í tilkynningu Vegagerðarinnar.

Þá er bent á í tilkynningu þeirra að göngustígur austan á brúnni loki fimm kílómetra göngu- og hlaupaleið um Fossvoginn. Þaðan sé fallegt útsýni yfir fjölbreytt útivistarsvæði og strandlengju Fossvogs. Þá sé einnig ágætt útsýni til vesturs, á sólarlagið, af áningarstöðum austan megin brúarinnar, jafnvel þótt þaðan sé horft yfir sérrými Borgarlínunnar og hjólastíg.

Staðsetning hjólastígs tryggi fæstar þveranir

Í tilkynningu segir einnig að hönnun svæðisins við brúna gefi kost á góðu útsýni til vesturs báðum megin brúar. Útsýnisstaðirnir við brúarendana séu hannaðir sérstaklega til þess nýta útsýni að Bessastöðum, Snæfellsjökli og sólsetrinu yfir Skerjafirði

Þá er bent á að hjólastígurinn sé staðsettur að vestanverðu til að fjarlægja hraðskreiða hjóla- og rafskútuumferð af göngusvæðinu og einnig til að styrkja við norður-suður hjólaferðir eftir strandlengju höfuðborgarsvæðisins. Staðsetningin tryggi einnig fæstar þveranir fyrir hjólandi vegfarendur við Borgarlínuna á Kársnesi.

„Ekki er litið svo á að hönnunin forgangsraði hjólreiðafólki fram yfir gangandi vegfarendur, heldur er henni ætlað að skapa betra og öruggara umhverfi fyrir gangandi vegfarendur og skila ávinningi fyrir báða ferðamáta,“ segir enn fremur.

Erlendur S. Þorsteinsson, stjórnarmaður í Landssambandi hjólreiðamanna, tekur undir þau sjónarmið sem koma fram í tilkynningu Vegagerðarinnar. Hann segir sambandið fyrst hafa fjallað um þetta í umsögn sem þau skrifuðu um brúna árið 2020 þegar fyrst var gert ráð fyrir því að hafa gangandi vestan megin, eins og Ellert leggur til.

„Það sem við vorum að benda á þá er að það þarf að hugsa um heildarskipulagið. Þegar við horfðum á tillögurnar þá var eins og að framkvæmdinni kæmu þrír aðilar sem ekki væru að tala saman. Það var Reykjavíkurborg norðan megin, Kópavogur sunnan megin og Betri samgöngur og Vegagerðin með brúna. Það var engan veginn ljóst að það væri heildarstefna hvoru megin hvað væri. Til að koma í veg fyrir óþarfa krossa,“ segir Erlendur og því hafi sambandið bent á að betra væri að hafa hjólastíginn vestan megin.

„Það var þannig í upprunalegum hugmyndum að hjólreiðafólk þyrfti að krossa ítrekað og Landssamtök hjólreiðamanna gerðu athugasemd við það. Niðurstaðan var að færa hjólastíginn þannig að hann yrði vestan megin á Bakkabraut, Vestuvör og á brúnni. Þessi afstaða lágmarkar mögulega árekstrarpunkta. Nánar tiltekið er bara tveir, fólk sem kemur frá Þinghól en ætlar inn í Öskjuhlíð og fólk sem kemur frá Fossvogi norðan megin en ætlar út í Vesturbæ. Þeir punktar eru óhjákvæmilegir.“

Hann segir augljóst að þrátt fyrir að megin tilgangur brúarinnar sé að vera samgönguleið þá viti hann að hún verði einnig notuð í öðrum tilgangi. Fólk eigi eftir að gera sér leið að þessu kennileiti sem brúin verði.

Fyrst og fremst samgöngumannvirki

„En okkar sjónarmið er það að hún er fyrst og fremst samgöngumannvirki, ekki útivistarsvæði. Það hefur alveg borið á því í eldri hönnun og verið stöðugt í umræðu að um leið og það eru búnir til hjólastígar er farið að tala um útivist. En ekki að fólk sé að hjóla til og frá vinnu og vilji beina og greiða leið,“ segir Erlendur og að það megi ekki gleyma þessu lykilatriði.

Hann segir að þessa hugsun megi sjá víða á eldri hjólastígum og nefnir sem dæmi Fossvogsdalinn. Þar sé hjólastígur sem liðist fram og til baka án þess að þar séu tré eða nokkuð annað sem gæti veitt skjól.

„Þar sem hann er beinastur eru tré og þar sem hann liðast fram og til baka eru engin tré og ekkert skjól,“ segir Erlendur og að það vanti oft pælingar um hagkvæmni í stað þess að spá í útivist.

Hann segir að ef fólk vilji stunda útivist geti það farið annað en á brú, eins og í Öskjuhlíð eða Heiðmörk.

Hann segir tvo hluti á brúni mjög úthugsaða. Það sé hvoru megin hjólastígurinn sé og hvoru megin Borgarlínan sé. Borgarlínan komi frá Hamraborg eftir Borgarholtsbraut og komi að brúnni austan megin og hjólastígurinn sé meðfram ströndinni, til að koma í veg fyrir hækkun, og komi að vestan megin.

„Þá þarf að halda þessu eins lengi og hægt er. Sem þýðir að hjólastígurinn verður að vera vestan megin. Annars er hjólreiðafólk að krossa fram og til baka,“ segir Erlendur.

Annað sem er útpælt segir hann að séu öldurnar, eða áningarstaðirnir austan megin. Þær séu ekki bara hannaðir með fagurfræði í huga. Öldurnar séu staðsettar fyrir ofan stöpla undir brúnni og þær veiti skjól með því að brjóta vindinn þar sem stöplarnir eru og lyfti honum hærra.

„Ég skil að menn vilji nota þetta fyrir útivist líka. En það er alls ekki eins og það hafi verið hundsað. Það eru áningarstaðir og það er hægt að fara undir hana og áningarstaðir þar. Það var pælt í þessu en að mati Landssamtaka hjólreiðamanna er ekki hægt að forgangsraða slíkum hlutum umfram öryggi. Það verður að hugsa um skjól og öryggi. Eftir það er hægt að taka inn element sem snúa að sólarlagi og útivist og öðru slíku.“

Spurður hvort hann óttist ekki að ferðamenn eða aðrir gangandi færi sig yfir á hjólreiðastíginn til að sjá til dæmis sólarlagið svarar Erlendur því neitandi. Hann segir að miðað við ferðatölur í dag séu reiðhjól í miklum meirihluta þeirra sem ferðast um þetta svæði. Þeim sem gangandi eru muni eflaust fjölga þegar brúin er komin upp en fjölgunin verði ekki veruleg.

Aukinn fjöldi gangandi verði að mestu leyti þau sem eru að fara yfir brúna. Ekki fólk sem sé að koma gangandi lengra að.

„Það verða þarna einhverjir að skoða kennileitið en fyrst og fremst er hún að bæta því við að fólk á Kársnesi geti gengið yfir í Háskólann í Reykjavík. Þessi umferð sem Ellert veltir fyrir sér, ég hef ekki áhyggjur af því. Það er ekkert í tölunum í dag sem bendir til þess að þetta verði vandamál,“ segir Erlendur og á við Ellert Má Jónsson, byggingarverkfræðinginn sem gagnrýndi hönnunina í viðtali á Vísi í gær.

Hann segir þó mikilvægt að hafa ábendingar Ellerts í huga og að það megi vel endurskoða skipulagið ef það verði vandamál. Ef fólk þveri miðja brúna sem dæmi. Það eigi ekki samt ekki að byrja á því að breyta hönnuninni, setja upp girðingar eða færa hjólreiðafólk á hinn endann. Það sé betra að reyna á hönnunina eins og hún er núna og endurmeta síðar ef þörf er á.

„Það er fínt að hafa þetta bakvið eyrað og bregðast við því ef það verður vandamál. En ekki svissa hjólastígnum strax því hann er settur þarna upp á öryggi og vindskjóli. Ef þetta seinna meir, reynist vera vandamál, er hægt að hugsa fyrir hindrunum eða girðingum.“